O proxecto "Cápsula do Tempo", é unha actividade da metodoloxía ABP (Aprendizaxe Baseada en Proxectos), que deseñamos tendo en conta as recomendacións da Xunta para este terceiro trimestre. Quen teña curiosidade por saber que tipo de aprendizaxes se consiguen a través deste proxecto, pode curiosear esta entrada.
Unha aperta.
PROXECTO CÁPSULA DO TEMPO
CPIP de Castroverde
1. Xustificación.
Como sabedes, debido ao peche dos centros con motivo da pandemia do Covid – 19, as instrucións, tanto do Ministerio como da Xunta, indican que debemos dedicar o terceiro trimestre a actividades de recuperación, repaso e reforzo ou, no seu caso, ampliación, con actividades globalizadoras e interdisciplinares, debidamente titorizadas. As actividades deben centrarse nas aprendizaxes e competencias imprescindibles, evitando sobrecargar ao alumnado.
A avaliación final das aprendizaxes do alumnado durante o curso 2019 – 2020, considerará en conxunto, as avaliacións de todo o curso, valorando especialmente o grao de desenvolvemento das aprendizaxes e das competencias imprescindibles previamente definidas.
2. Contextualización.
Seguindo tamén instrucións da consellería, o CPIP de Castroverde, procurou acadar información sobre o acceso ás redes de todo o alumnado do centro, co fin de procurar a axeitada conexión ás citadas actividades de todos e cada un ou cada unha dos alumnos e alumnas, procurando solucionar, dentro do posible, os problemas detectados.
Unha vez realizado este imprescindible paso, varios departamentos decidimos organizar un proxecto interdisciplinar, que permita traballar, dunha forma o máis achegada ao alumnado que nos sexa posible, as competencias básicas imprescindibles. As actividades realizadas servirán para traballar as competencias básicas comúns, e contidos varios das diferentes materias dos departamentos para os que foi posible unirse a este proxecto.
3. Presentación.
A Cápsula do tempo, é unha actividade interdisciplinar que, basicamente, consiste en realizar unha serie de actividades e reunir obxectos e traballos variados, que se introducirán nunha caixa ou recipiente, o máis hermético que nos sexa posible, coa intención de pechalo e que poida abrirse no futuro, constituíndo unha valiosa fonte de información, deste momento histórico que estamos a vivir.
4. Competencias que se traballarán desde os distintos departamentos participantes:
Comunicación lingüística:
A Comunicación Lingüística é a habilidade para expresar conceptos, pensamentos, sentimentos, feitos e opinións de forma oral e escrita e para interactuar lingüisticamente dunha maneira axeitada e creativa en todos os posibles contextos sociais e culturais, como a educación e a formación, a vida privada e profesional e o ocio.
Inclúese a comunicación de datos a través de mapas e imaxes (tanto a súa elaboración como a súa interpretación), gráficos, etc., empregando do vocabulario específico axeitadamente.
Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía (CMCCT):
A competencia matemática é a habilidade para aplicar o razoamento matemático coa fin de resolver diversos problemas en situacións cotiás. Baseándose no bo dominio do cálculo, a énfase se sitúa no proceso e a actividade, aínda que tamén nos coñecementos. A competencia matemática entraña en distintos grados, a capacidade e a vontade de utilizar modos matemáticos de pensamento (pensamento lóxico e espacial) e representación (fórmulas, modelos, construcións, gráficos e diagramas). Inclúe a comparación de valores porcentuais ou absolutos, a localización espacial ou no tempo, os esquemas mentais, etc.
A competencia en materia científica alude á capacidade e á vontade de empregar o conxunto dos coñecementos e a metodoloxía empregados para explicar a natureza, coa fin de expor preguntas e extraer conclusións baseadas en probas. As competencias científicas e tecnolóxicas entrañan a comprensión dos cambios causados pola actividade humana e a responsabilidade de cada individuo como cidadán.
Competencia dixital (CD):
A competencia dixital entraña o uso seguro e crítico das tecnoloxías da sociedade e da información para o traballo, o lecer e a comunicación. Susténtase nas competencias básicas en materia de TIC: o uso de ordenadores para obter, avaliar, almacenar, presentar e intercambiar información, e comunicarse e participar nas redes de colaboración a través de internet. A competencia dixital esixe unha boa comprensión e amplos coñecementos sobre a natureza, a función es as oportunidades das tecnoloxías da sociedade e da información en situacións cotiás da vida privada, social e profesional. Isto leva asociado o coñecemento das principais aplicacións informáticas, como os sistemas de tratamento de textos, bases de datos, almacenamento e xestión da información, e a comprensión das oportunidades e dos riscos potenciais que ofrecen Internet e a comunicación por medios electrónicos (correo electrónico ou ferramentas de rede) para a vida profesional, o lecer, a posta en común de información e as redes de colaboración, a aprendizaxe e a investigación. Do mesmo xeito, as persoas deben comprender as posibilidades que as tecnoloxías da sociedade e da información ofrecen como ferramenta de axuda á creatividade e á innovación, e estar ao corrente das cuestións relacionadas coa validez e a fiabilidade da información dispoñible e dos principios legais e éticos polos que debe rexerse o uso interactivo das tecnoloxías da sociedade e da información.
As capacidades necesarias inclúen: a capacidade de buscar, obter e tratar información, así como de utilizala de maneira crítica e sistemática, avaliando a súa pertinencia e diferenciando entre información real e virtual, pero recoñecendo ao mesmo tempo os vínculos. As persoas deben ser quen de empregar ferramentas para producir, presentar e comprender información complexa e ter a habilidade necesaria para acceder a servizos baseados en Internet, buscalos e utilizalos, pero tamén deben saber como empregar as tecnoloxías da sociedade e da información como base do pensamento crítico, a creatividade e a innovación.
Aprender a aprender (CAA):
Aprender a aprender é a habilidade para iniciar a aprendizaxe e persistir nela, para organizar a súa propia aprendizaxe e xestionar o tempo e a información eficazmente, xa sexa individualmente ou en grupos. Esta competencia implica ser consciente do propio proceso de aprendizaxe e da necesidade de aprendizaxe de cada un, determinar as oportunidades dispoñibles e ser quen de superar os obstáculos coa fin de culminar a aprendizaxe con éxito. Dita competencia significa adquirir, procesar e asimilar novos coñecementos e capacidades, así como buscar orientacións e facer uso delas. O feito de “aprender a aprender” fai que o alumnado se axude de experiencias vitais e de aprendizaxe anteriores coa fin de empregar e aplicar os novos coñecementos e capacidades en moi diversos contextos, como os da vida privada e profesional e a educación e formación. A motivación e a confianza son cruciais para a adquisición desta competencia.
Cómpre que cada alumno e cada alumna teñan a capacidade de ser autónomos e autónomas, que teñan a capacidade de saber a información que lles falta e lles interesa saber, como buscala, que fontes de información son máis ou menos fiables, cal información é pertinente para o que pretenden, como organizala, reflexionar criticamente sobre ela, empregala axeitadamente, etc.
“Aprender a aprender” esixe a adquisición das capacidades básicas fundamentais necesarias para a aprendizaxe como a lectura, a escritura, o cálculo e as TIC. Elementos que se traballarán con materiais propios de cada materia como textos con vocabulario específico, mapas, gráficos, estatísticas, etc. Deben poder concentrarse e aprender a superar os obstáculos e resolver problemas. Deben poder aplicar o aprendido a novas situacións.
Esta competencia é crucial para desenvolver unha capacidade crítica que lles permita interpretar a información diverxente e orientar a súa propia aprendizaxe ao longo de toda a vida, á luz das súas propias conviccións.
Competencias sociais e cívicas (CSC):
Estas competencias inclúen as persoais e interculturais e recollen todas as formas de comportamento que preparan ás persoas para participar dunha maneira eficaz e construtiva na vida social e profesional, especialmente en sociedades cada ve máis diversificadas, e , no seu caso, para resolver conflitos. A competencia cívica prepara ás persoas para participar plenamente na vida cívica grazas ao coñecemento de conceptos e estruturas sociais e políticas, e ao compromiso de participación activa e democrática.
Os elementos fundamentais desta competencia inclúen a capacidade de comunicarse dunha maneira construtiva nos distintos contextos, mostrar tolerancia, expresar e comprender puntos de vista diferentes, negociar sabendo inspirar confianza, e sentir empatía. As persoas deben ser quen de xestionar o estres e a frustración e de expresalos dunha maneira construtiva, e tamén de distinguir a esfera profesional da privada.
Esta competencia baséase nunha actitude de colaboración, na seguridade nun mesmo ou mesma e na integridade. As persoas deben interesarse polo desenvolvemento socioeconómico, a comunicación intercultural, a diversidade de valores e o respecto polos outros, así como estar dispostas a superar os prexuízos e a comprometerse.
A competencia cívica baséase no coñecemento dos conceptos de democracia, xustiza, igualdade, cidadanía e dereitos civís.
Esta capacidade debe axudarlles a desenvolver a habilidade para interactuar eficazmente no ámbito público e para manifestar solidariedade e interese por resolver os problemas que afecten á comunidade, xa sexa local ou máis ampla. Leva asociada a participación na súa comunidade e o sentimento de pertenza a ela.
Conciencia e expresións culturais (CCEC):
É a apreciación da importancia da expresión creativa de ideas, experiencias e emocións a través de distintos medios.
A expresión cultural precisa una conciencia da herdanza cultural a escala local, nacional e europea e do seu lugar no mundo e a importancia dos factores estéticos na vida cotiá.
Débese traballar a apreciación e a expresión; a apreciación e o goce das obras de arte.
A base do respecto e da actitude aberta á diversidade da expresión cultural é unha boa comprensión da cultura propia e un sentimento de identidade. Unha actitude positiva baséase tamén na creatividade e na vontade de cultivar as capacidades estéticas mediante a expresión artística e a participación na vida cultural.
5. Metodoloxía, temporalización, grao de consecución, procedementos e instrumentos de avaliación:
A Aprendizaxe Baseada en Proxectos é unha metodoloxía de aprendizaxe na que cada estudante adquire un rol activo favorecendo a motivación. O profesorado vai guiando o proceso, propoñendo tarefas que axuden a acadar os obxectivos, realizando un seguimento do traballo e unha avaliación formativa que oriente ao alumnado no camiño. O proxecto debe vincularse ao mundo real e ter unha utilidade práctica ou xerar un beneficio social. Neste caso, o obxectivo final é facer entre todos e todas unha cápsula do tempo que permita, nun futuro, ter fontes de información fiables sobre a situación histórica actual froito da pandemia mundial do Covid – 19.
As fontes de información poden ser moi variadas, e serán elaboradas polo alumnado, guiados polo profesorado das distintas materias.
Os tipos de fontes son moi variados:
- Escritas: documentos públicos (BOE, DOG...) e privados (cartas, diarios...); publicacións periódicas (prensa, folletos...), obras literarias e científicas, etc.
- Non escritas:
§ Orais: gravacións de entrevistas, testemuños, cancións, poesías...
§ Materiais: obxectos cotiáns, obxectos manufacturados...
§ Iconográficos: pinturas, debuxos...
§ Obras gráficas: mapas, gráficos, fotografías, vídeos...
Cada fonte deberá dar a máxima información posible, para facilitar o labor cando, no futuro, se abra a cápsula.
Dado que non sabemos cando poderemos incorporarnos ás clases presenciais, programaremos tarefas e actividades pensadas para realizar quincena por quincena. Cada departamento traballara en base aos seus propios estándares de aprendizaxe, e decidirá o grao de consecución que se espera, os procedementos e os instrumentos de avaliación. Esta avaliación que deberá ser fundamentalmente formativa, continua e positiva, tal como se nos indica desde as instancias oficiais.
6. Obxectivos xerais do proxecto.
Os obxectivos baséanse nos que se establecen legalmente para a etapa da Educación Secundaria:
- Asumir responsablemente os seus deberes, incluso en situacións extraordinarias como a que nos atopamos. Coñecer e exercer os seus dereitos e obrigas e respectar aos demais, preparándose para unha cidadanía democrática.
- Desenvolver hábitos de estudo e traballo individual ou de equipo.
- Rexeitar a discriminación de calquera tipo e rexeitar os estereotipos.
- Fornecer ás súas capacidades afectivas en todos os ámbitos da súa personalidade e nas súas relacións cos demais.
- Desenvolver destrezas básicas no emprego das fontes de información, para, con sentido crítico, adquirir novos coñecementos. Adquirir unha preparación básica no campo das tecnoloxías, especialmente nas da información e a comunicación.
- Concibir o coñecemento científico como un saber integrado, que se estrutura en distintas disciplinas.
- Desenvolver un espírito emprendedor e a confianza en si mesmo ou mesma, a participación, o sentido crítico, a iniciativa persoal e a capacidade para aprender a aprender, planificar, tomar decisións e asumir responsabilidades.
- Comprender e expresar con corrección, oralmente e por escrito, na lingua castelá e o galego, textos e mensaxes.
- Comprender e expresarse nunha ou máis linguas estranxeiras de maneira apropiada.
- Coñecer, valorar e respectar os aspectos básicos da cultura e da historia propias e dos demais, así como o patrimonio artístico e cultural.
- Coñecer e aceptar o funcionamento do propio corpo e dos outros, respectar as diferenzas, afianzar os hábitos do coidado e da saúde corporais e incorporar a educación física e a práctica do deporte para favorecer o desenvolvemento corporal e social. Coñecer e valorar a dimensión humana da sexualidade en toda a súa diversidade. Valorar criticamente os hábitos sociais relacionados coa saúde, o consumo, o coidado dos seres vivos e o medio ambiente, contribuíndo á súa conservación e mellora.
- Apreciar a creación artística e comprender a linguaxe das distintas manifestacións artísticas, empregando diversos medios de expresión e representación.
